Yakup Altın dan Delice Tanıtım Kitabı

15 Ekim 2010, 11:38 PINAR YILMAZ

Edebiyatçı/yazar Yakup Altın tarafından Delice ilçesinin tarihi gelişimi,sosyal ve kültürel özelliklerini anlatan Her Yönüyle DELİCE kitabı yayınlandı.

YAKUP ALTIN’DAN BİR ESER DAHA,

HER YÖNÜYLE DELİCE

Edebiyatçı/yazar Yakup Altın tarafından Delice ilçesinin tarihi gelişimi,sosyal ve kültürel özelliklerini anlatan “Her Yönüyle DELİCE” kitabı yayınlandı.

Yazara, Delice Halk Eğitim Merkezi Müdürü emekli Doğan Gökkaya pek çok bilgi ve belgesinin paylaşımında yardımcı oldu.Delice’nin tanıtımıyla ilgili hazırlanan bu geniş kapsamlı eserde; ilçenin tarihi,yöreye iskan edilen aşiret ve cemaatler, coğrafi özellikler, kamu kurum ve kuruluşları,köyler, camiler, gönül erleri ,eğitim ve sağlık durumu, belediyeler, sosyal ve ekonomik durumlar, Deliceli şehit ve gaziler, mutfak özellikleri, atasözleri, beddualar, maniler, düğün gelenekleri ve yetiştirdiği ünlüler gibi konular ele alınmış.

Yazara, Delice Halk Eğitim Merkezi Müdürü emekli Doğan Gökkaya pek çok bilgi ve belgesinin paylaşımında yardımcı oldu.Delice’nin tanıtımıyla ilgili hazırlanan bu geniş kapsamlı eserde; ilçenin tarihi,yöreye iskan edilen aşiret ve cemaatler, coğrafi özellikler, kamu kurum ve kuruluşları,köyler, camiler, gönül erleri ,eğitim ve sağlık durumu, belediyeler, sosyal ve ekonomik durumlar, Deliceli şehit ve gaziler, mutfak özellikleri, atasözleri, beddualar, maniler, düğün gelenekleri ve yetiştirdiği ünlüler gibi konular ele alınmış.

TARİHİ TANITILMIŞ
Eserin başlangıcında Delice (Karabekir) kısaca tanıtılıyor“Osmanlı Devleti döneminde başlatılan demir yolu yapımı 1917 yılında Yahşihan’a kadar gelmişti.I.Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı bu çalışmaları kısa sürede olsa durdurmuş ise de Cumhuriyetimizin kurulmasıyla birlikte bu çalışmalara yeniden hız verilmiştir.1917’de Yahşihan’a ulaşan demir yolu yapımına yeniden başlanılmış 1925’den itibaren Çerikli İstasyonu’nun da bulunduğu ulaşım hattı Yerköy-Kayseri istikametine açılmaya başlamıştır. Çerikli İstasyonunun etrafında ilk etaplarda yerleşim yeri yoktur. Tren istasyonunda çalışan personele ait taş yapı binalar gözükür.”

“Elimizdeki 50 yıl öncesine ait resme baktığımızda bunu görmek mümkün. Resimde Çerikli istasyonu ile bugün İstasyon Camii olarak bilen ve 1943’te ibadete açılan camii görülmekte. Delice’de ise dağınık bir yapılaşmanın yanında 1910 yılında ibadete açılan Karabekir Camii fotoğrafı dikkati çekiyor.Fotoğrafta ikinci bir camii görüntüsü yok. Bundan da anlaşılıyor ki fotoğraf en az 50 yıldan fazla bir geçmişe sahip. Çerikli Demiryolu İstasyonu 1925’li yıllarda son derece önemli bir görev üstlenir.Ülkenin değişik yerlerine gitmek isteyenler ile ticari mallarını nakletmek isteyenler için önemli bir ulaşım merkezi olur.MKEK fabrikalarının temellerinin atılmasıyla Kırıkkale şehrinin de kurulması aynı yıllara rastlamaktadır.1928 yılında Karabekir (Delice) nahiye yapılır ve değişik köylerden göç almaya başlayan bir yerleşim yeri haline gelir.”

YÖREYE İSKAN EDİLEN BOYLAR
Delice ve Havalisine İskan Edilen Aşiret,Oymak ve Cemaatler hakkında bilgi verilirken de;“Delice ve havalisi X1.yüzyıldan itibaren iskana açık olup Orta Asya’dan gelen Oğuzların/Türkmenlerin yerleştiği ve vatan tuttuğu tarihi yerlerden birisidir. Bugün Ankara-Samsun,Ankara-Sivas istika metine açılan hem kara hem de demiryolu üzerinde yer almaktadır. Toprakları tarım ve hayvancılık için son derece uygun olup fazla yükseltisi yoktur. Bundan 900 önce çevrenin ormanlık ve sulak olduğu tahmin edilmektedir.Bu sebeple yaylak-kışlak olarak uzun zaman kullanılmış 16. yüzyıldan itibaren yerleşik hayata geçişin çoğaldığını görüyoruz.Aşiretler ve cemaatler kendi adını taşıyan yerleşim yeri kurmuşlardır.”deniliyor.

Yöreye iskan olunan Afşarlar hakkında verilen bilgilerde;”Avşar boyu,Mahmudlar cemaati grubundan Yahşihanlu Bölüğü cemaati 35 hane 32 mücerred olarak Çankırı Sancağı Keskin kazasına sene Evasıt-ı Za 986 (Ocak 1579) tarihinde Yortan mez, iskan olunmuşlardır. Avşar Boyu ,Mahmutlar cemaati grubundan Yahya Fakih Bölüğü Cemaati 17 hane 48 mücerred Çankırı Sancağı Keskin kazası Nurbaba mezrası ve Arpalık mezrasına sene Evasıt-ı Za 986 ( Ocak 1579) tarihinde iskan edilmişlerdir . Avşar cemaati,Avşar boyuna bağlı olup 58 hane ve 30 mücerred olarak sene Z. 992 (Aralık-Ocak 1584-1585) Kırşehir Sancağı’na bağlı Keskin nahiyesi Avşar-ı Bala karyesine yerleştirilmişlerdir. Aynı cemaatin 30 hane 12 mücerred olarak Kırşehir Sancağı Keskin nahiyesi Öyük künbed karyesine sene Z.992 ( Aralık-Ocak 1584-1585 ) tarihlerinde iskan edilmiştir “ denilmektedir.

İLÇENİN KÜLTÜR VARLIKLARI
Eserde Delice yöresiyle ilgili kültür varlıkları hakkında ise; “Delice ve havalisi Hitit, Roma ve Bizanas medeniyetlerinin etkisi altında kalmıştır. Tespit edilen sit alanı ve höyüklerde arkeolojik kazılar yapılmadığından bu konuda geniş bir yorum yapma imkanı bulunmamaktadır.İl Kültür Müdürlüğü envanterinde Delice- Bozköy ‘de 1.ve3.derece Tümülüs ile Delice Congarköyü 1.ve 3.derece Höyük tespit edilerek tescili yaptırılmıştır. Ayrıca sit ve höyükler arasında Delice ilçesi Yeniyapan köyü doğu mevkiindeki tepe,Delice ilçesi Çongar köyü Kültepe höyüğü ile Herekli köyü Beşiktepe höyüğünden derlenen seramik parçaları Demir Çağı’na tarihlenmiştir.”

“Yine Delice ilçesi Yeni yapan köyünün doğusunda doğal bir tepeden, Çongar köyünün 3.5 km doğrultusunda yer alan 8,5 m yüksekliğindeki Kültepe’den Delice ilçesinin doğusunda Çömelek kaya ve çevresinden derlenen çanak-çömlek parçaları Kalkolitik döneme tarihlenmiştir. Çongar köyü Kültepe höyüğünden elde edilen bazı seramik parçalarının bir kısmı Asur Ticaret kolonileri evresine tarihlenmiştir. Delice’nin arkeolojik ve sit alanları içerisinde Bozköy’de dikilitaş kalıntıları, Şahçalı köyünde Aşağı höyük, Çongar köyünde Kültepe Mevkii-Höyük,Yeniyapan köyü Düz yerleşim bölgesi ile Herekli köyünde Beşiktepi (Aytepesi) bulunmaktadır.”

DELİCE’NİN İLÇE OLUŞU
Delice ve havalisi 16. yüzyıldan itibaren Türklerin önemli iskan bölgelerinden birisidir. Köy olarak uzun zaman varlığını sürdürmüş, 20.yüzyılın başlarında yeni idari oluşumlar içerisinde yer almaya başlamıştır. Cumhuriyetin kurulmasından kısa süre sonra 1928 yılında Bucak yapılayarak Keskin’e bağlı kalmaya devam etmiştir. 1935 yılı nüfus sayımında Delice’ye 38 köy bağlı olduğu görülmektedir. Bu arada 1929 yılında nahiye olan Kırıkkale’de MKEK fabrikalarının üretime geçmesi yeni bir şehir kurulmasına giden süreci başlatmıştır. Bu gelişmeler sonunda Kırıkkale 1939 yılında belediye ve 1944 yılında ilçe olur. Bu yeni idari yapılanmada Delice Nahiye olarak Keskin’den alınarak Kırıkkale’ye bağlanır.”

“Bu arada Bağçılar (Çerikli) 1925 yılndan itibaren Ankara- Kayseri demiryolunun geçmesi nedeniyle önemli bir ulaşım merkezi haline gelir. Ankara’dan Keskin’e uzanan karayolu Bağçılar istas-yonunda sona erdiğinden ulaşım trenle yapılmaya başlanılır. Delice ve bağlı köyler ilçe olma arzularını siyasal anlamda Ankara’ya taşımaya etkili ve yetkili makamlar nezrinde anlatmaya başlarlar.Oluşturdukları heyetlerle Ankara’ya giderek sürekli bu konuyu gündemde tutmayı başarırlar. Bu girişimler sonunda başarıya ulaşır ve Delice 1/4/1960 tarihinde ilçe yapılır.İlçe olduğunda toplam nüfusu 21.216 olup ilçe merkez nüfusu 2000’dir.Köy toplam nüfusu ise 19.216 olduğu tespit edilmiştir. Kaymakamlık ve diğer resmi kurumlara ait binalar olmadığından sıkıntılar yaşanır. Bugün Kaymakamlığın faaliyetlerini yürüttüğü Hükümet Konağı 1976 yılında hizmete girmiştir.”

DELİCELİ ŞEHİT VE GAZİLER
Eserde Deliceli şehit ve gazilere de geniş yer ayrılmış. Trablusgarb, Çanakkale, Irak Cephesinde, Filistin-Gazze’de, Kafkas Cephesi, Kurtuluş Savaşı ile İç güvenlikte şehit olanların isimleri, aileleri ve doğum yerleri verilmiş.İstiklal Savaşına, Kore Savaşına ve Kıbrıs Barış Harekatına katılarak gazi olanlar ile İç güvenlik nedeniyle gazi/malul olanlarda eserde yer almış. Mesela Kurtuluş Savaşı ‘nın değişik cephelerinde şehit düşen Delicelilerden tespit edilenler.
1-Abbas’lardan Bekir oğlu Hasan.1316 Delice/Bozköy doğumlu. 27.8.1915 tarihinde Batı cephesinde şehit düşmüştür. Bölükte er.
2-Sarı Mehmet’lerden Osman oğlu Hasan. 1316 Delice/Fadılobası doğumlu. 8.6.1922 tarihinde Batı cephesinde şehit düşmüştür. 9.Bölükte er.
3-Uza’lardan Veli oğlu Mehmet.1315 Delice/Kocabaş doğumlu.28.4.1921 tarihinde Batı cephesi –Meydan harbinde şehit olmuştur.126.Alay 3.Tabur 10.Bölükte er
4-İmam’lardan Satılmış oğlu Mehmet.1304 Delice/Kocabaş doğumlu. 26.6.1922 tarihinde Batı cephesinde şehit düşmüştür. 5.Bölükte er.
5-Yeni Mehmet’lerden Veli oğlu Mehmet. 1308 Delice/Derekışla doğumlu.21.7.1921 tarihinde Sakarya Muharebesi’nde şehit düşmüştür. 1.Kolordu 31.Alay 11.Tabur 11.Bölükte erdir.
6-Şaban’lardan Abidin oğlu Mustafa.1314 Delice/Derekışla doğumlu.3.12.1921 tarihinde Batı cephesinde şehit düşmüştür. 9.Alay 3.Tabur 3.Bölükte er.
7-Ali oğlu Nuri.1314 Delice/Halitli doğumlu.27.6.1921 tarihinde Batı cephesi Ayvalı Harbinde şehit düşmüştür. Askeri birliği belirtilmemiş olup rütbesi er.
8- İbrahim’lerden İbrahim oğlu Ahmet. 1315 Delice/ Küçük-avşar doğumlu. 29.6.1921 tarihinde Sakarya Muharebesi’nde şehit düşmüştür. 190.Alay 2.Tabur 5.Bölükte erdir..
9-Hasan oğlu Ali.1303 Delice/Küçükafşar doğumlu. 29.6.1921 tarihinde Sakarya Muharebesinde şehit düşmüştür.
10– Abidin oğlu Mustafa . 1314 Delice/Derekışla doğumlu. 3. 12.1921 tarihinde Ankara Merkez Hastanesi’nde şehit düşmüştür. 9 . Alay 3 . Tabur 3. Bölükte erdir.
Eserde Delice ilçesinin dünden bugüne tarihi gelişimini görmek mümkün. Eser 16X24 cm ebatlarında olup 240 sayfadan oluşmaktadır. Ayrıca ilçe ile ilgili fotoğraflar bulunmaktadır.Eserin satışı Delice’de Hakan Kitapevinde yapılmaktadır. Edebiyatçı/yazar Yakup ALTIN‘ın Kırıkkale’nin tanıtımına yönelik daha önce yayınlanmış 30’dan fazla eseri bulunmaktadır.